Trung Quốc trở thành siêu cường robot của thế giới: Lắp đặt nhiều robot hơn phần còn lại của thế giới cộng lại

Hiện nay, Trung Quốc sở hữu hơn 2,03 triệu robot đang hoạt động, bỏ xa các quốc gia đứng sau như Nhật Bản (450.000), Hoa Kỳ (400.000) và Hàn Quốc (392.000). Với quy mô này, Trung Quốc không chỉ dẫn đầu về số lượng, mà còn trở thành trung tâm của nền sản xuất tự động hóa toàn cầu.

Tự động hóa - Lời giải cho bài toán dân số già

Sự bùng nổ của robot công nghiệp tại Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh nước này đang đối mặt với sự sụt giảm dân số nghiêm trọng. Năm 2024, dân số Trung Quốc giảm thêm 1,39 triệu người, kéo theo tình trạng thiếu hụt lao động ngày càng rõ rệt. Giới chuyên gia cho rằng tự động hóa chính là chìa khóa để duy trì năng suất công nghiệp bất chấp biến động nhân khẩu học.

Giáo sư Cao Húc Đông (Đại học Thanh Hoa) nhận định: "robot sẽ đảm nhận ngày càng nhiều công việc đơn giản và lặp đi lặp lại, trong khi những nhiệm vụ đòi hỏi sáng tạo và tư duy phức tạp vẫn thuộc về con người." Đến năm 2030, Trung Quốc dự báo sẽ thiếu khoảng 50 triệu lao động kỹ năng cao, đặc biệt trong các ngành liên quan đến lập trình, vận hành và bảo trì robot. Vì vậy, đào tạo nhân lực trở thành yếu tố then chốt để duy trì đà tăng trưởng trong “cuộc cách mạng robot”.

Sản xuất và đổi mới - Hai trụ cột thống trị toàn cầu

Không chỉ là thị trường tiêu thụ robot lớn nhất, Trung Quốc còn vượt Nhật Bản để trở thành nhà sản xuất robot công nghiệp số một thế giới trong năm 2024. Tỷ trọng sản xuất toàn cầu của Trung Quốc tăng từ 25% (2023) lên gần 33% chỉ sau một năm.

Sự phát triển này đến từ việc nội địa hóa linh kiện cốt lõi như động cơ, cảm biến, bánh răng và bộ điều khiển, giúp giảm chi phí và chủ động về công nghệ. Những nhà máy của Xiaomi hay BYD - nơi robot vận hành hoàn toàn tự động - chính là minh chứng rõ ràng cho năng lực sản xuất thông minh ngày càng tinh vi của Trung Quốc.

Sự trỗi dậy của robot hình người

Một hướng phát triển đáng chú ý khác là robot hình người. Năm 2024, công ty Tiantai Robot tại Quảng Đông đã nhận được đơn hàng 10.000 robot hình người, chủ yếu phục vụ lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. Đây được xem là bước ngoặt đưa công nghệ robot hình người từ phòng thí nghiệm ra thị trường thương mại, mở ra kỷ nguyên tự động hóa thế hệ mới với các ứng dụng sâu rộng hơn trong đời sống.

Tác động toàn cầu - Khoảng cách ngày càng nới rộng

So với Trung Quốc, Mỹ chỉ lắp đặt 34.200 robot trong năm 2024, cho thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa hai nền kinh tế. Các nhà phân tích nhận định, quy mô khổng lồ của Trung Quốc tạo ra "hiệu ứng bánh đà", cung cấp lượng dữ liệu khổng lồ giúp AI và robot ngày càng thông minh và hiệu quả hơn. Để duy trì khả năng cạnh tranh, Hoa Kỳ được khuyến nghị tăng đầu tư vào robot vật lý, bên cạnh lợi thế sẵn có trong lĩnh vực phần mềm AI. Nếu không, khoảng cách công nghệ và năng suất giữa hai bên có thể còn tiếp tục nới rộng.

Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực robot công nghiệp không chỉ là kết quả của chiến lược tự động hóa thông minh, mà còn là biểu hiện cho tầm nhìn dài hạn trong việc tái cấu trúc nền sản xuất quốc gia. Khi robot ngày càng đóng vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị, nguồn nhân lực kỹ năng cao sẽ là yếu tố quyết định giúp Trung Quốc duy trì vị thế dẫn đầu trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0.

Tùng Dương